Wprowadzenie e-SAD od 13 lutego 2023 roku jest znaczącą zmianą nie tylko dla poszczególnych branż akcyzowych, ale również dla podmiotów, które czasem nabywają wewnątrzwspólnotowo wyroby niezbędne do prowadzenia swojej działalności gospodarczej, która na pierwszy rzut oka nie wydaje się mieć związku z akcyzą.

Wprowadzenie zmian jest wynikiem wprowadzenia w życie nowej dyrektywy akcyzowej horyzontalnej, czyli dyrektywy Rady UE 2020/262 oraz implementacji jej postanowień do krajowego prawa przez ustawę z dnia 9 grudnia 2021 r. zmieniającą ustawę o podatku akcyzowym oraz niektóre inne ustawy. Według dyrektywy, procedury dotyczące wewnątrzwspólnotowego przemieszczania wyrobów akcyzowych dopuszczonych do konsumpcji z zapłaconą akcyzą mają zostać skomputeryzowane. Chodzi tu jednak wyłącznie o wyroby wymienione w załączniku nr 2 do ustawy akcyzowej, znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy oraz alkohol etylowy całkowicie skażony.

Dotychczas, do przemieszczania wyrobów akcyzowych stosowano uproszczony dokument towarzyszący (UDT), który zostanie zastąpiony przez elektroniczny uproszczony dokument administracyjny (e-SAD) obsługiwany w ramach systemu EMCS. Osoba realizująca przemieszczenie będzie potrzebować jedynie numeru referencyjnego e-SAD, bez konieczności załączania fizycznej formy dokumentu.

Wprowadzone zostaną także nowe statusy akcyzowe podmiotów – „uprawniony odbiorca” i „uprawniony wysyłający”, których uprawnieniem będzie odpowiednio odbiór lub wysyłka wyrobów akcyzowych przesyłanych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy między państwami członkowskimi UE.

Aby uzyskać odpowiedni status, konieczne będzie uzyskanie numeru akcyzowego uprawnionego odbiorcy/wysyłającego, który będzie nadawany przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu na wniosek podmiotu składany za pośrednictwem Portalu Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC).

Wprowadzono także procedurę awaryjną w przypadku niedostępności systemu, a dla uzyskania możliwości objęcia procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów sprowadzanych na terytorium kraju poza tą procedurą, konieczne będzie nabywanie ich wewnątrzwspólnotowo przez uprawnionego odbiorcę będącego jednocześnie podmiotem prowadzącym skład podatkowy i wprowadzenie ich do tegoż składu. Wyroby takie będą mogły być sprowadzane bez nałożonych znaków akcyzy, co dotychczas było możliwe jedynie w przypadku sprowadzania wyrobów znajdujących się w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Przygotowanie do obsługi transakcji i przemieszczeń wyrobów w systemie EMCS jest konieczne i wymaga odpowiedniego przygotowania. Ministerstwo Finansów zapowiedziało, że aby uzyskać status uprawnionego odbiorcy/uprawnionego wysyłającego, konieczne będzie posiadanie konta na PUESC oraz nadanie uprawnień reprezentantowi podmiotu. Ponadto, przedsiębiorcy muszą zarejestrować lub zaktualizować rejestrację swojego podmiotu w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (w przypadku uprawnionego odbiorcy).

Ważne jest również złożenie zabezpieczenia akcyzowego na dokumencie e-SAD przed przemieszczeniem wyrobów, co będzie obowiązywało od 13 lutego 2023 r. Zabezpieczenie akcyzowe będzie składane przez uprawnionego odbiorcę w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego, a jego obciążenie i zwolnienie zostanie odnotowane w systemie. Możliwość złożenia zabezpieczenia przez uprawnionego odbiorcę będzie dostępna od 16 stycznia 2023 r.

Warto zauważyć, że obowiązek stosowania nowych reguł obrotu przy wyrobach z zapłaconą akcyzą dotyczy całej Unii Europejskiej. Od 13 lutego 2023 r. przy przemieszczeniach, które obejmie e-SAD, nie będzie już możliwości skorzystania z mechanizmów istniejących wcześniej. Nieprzestrzeganie nowych przepisów może skutkować brakiem możliwości zrealizowania transakcji lub odpowiedzialnością karno-skarbową. Dlatego tak ważne jest przygotowanie nie tylko własnej firmy i jej pracowników, ale również potwierdzenie z kontrahentami z UE, że są oni świadomi i gotowi na nadchodzące zmiany.

Autor: Damian Nalazek, prawnik w TAX INSIGHT